بررسی دیدگاه کشاورزان درباره کاربرد فاضلاب تصفیه شده در آبیاریِ محصولات کشاورزی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان خرم آباد)

یران دارای متوسط بارندگی 251 میلی متر در سال است لذا جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود. در سال های اخیر محدودیت منابع آب قابل استحصال، توسعه روز افزون شهرنشینی و مزید بر آن خشکسالی، برنامه ریزی برای آب را با چالش مواجه کرده است. لذا مسئولین باید بابت برنامه ریزی توسعه منابع آبی به کلیه منابع متعارف و غیر متعارف آب (از جمله فاضلاب های شهری و خانگی) توجه نمایند. استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده یک منبع آب در دسترس می باشد به خصوص در سالهایی که مشکل کم آبی وجود دارد. زیرا پساب های شهری خیلی کم تحت تأثیر خشکسالی قرار می گیرند، لذا فاضلاب تصفیه شده یک منبع آب مطمئن جهت استفاده مجدد در کشاورزی و سایر مصارف خواهد بود. تحقیق حاضر با هدف بررسی دیدگاه کشاورزان درباره کاربرد فاضلاب تصفیه شده در آبیاریِ محصولات کشاورزی، در روستاهای شهرستان خرم آباد انجام گرفته است. روش تحقیق بصورت توصیفی - پیمایشی بوده و از دو شیوه اسنادی و میدانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (76/0) که نشان از پایا بودن ابزار اندازه گیری داشت. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، کشاورزان روستاهای شهرستان خرم آباد هستند که از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر خرم آباد جهت آبیاری مزارع شان استفاده می کنند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 199 نفر تعیین گردید.که به روش انتساب متناسب و به صورت تصادفی بین پاسخ دهندگان توزیع گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و نتایج نشان داد که از دیدگاه کشاورزان کلاس های ترویجی در زمینه پساب کیفیت لازم را جهت انتقال آگاهی درباره استفاده از پساب در کشاورزی ندارد کشاورزان عملکرد سایر کانال های انتقال آگاهی در این زمینه را بسیار ضعیف ارزیابی کردند. از نظر اقتصادی کشاورزان معتقد بودند که استفاده از پساب باعث کم شدن 10 تا 30 درصدی هزینه های تولید مانند: کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش هزینه های پمپاژ آب شده است همچنین استفاده از پساب باعث افزایش درآمد از طریق افزایش راندمان تولید شده است. درباره اثرات اجتماعی به نظر می¬رسد که کشاورزان در شرایط خشکسالی به طور کلی موافق استفاده از پساب در کشاورزی می¬باشند. بعضی از کشاورزان منطقه استفاده از پساب در کشاورزی را خلاف عرف جامعه می دانستند. از لحاظ اثرات زیست محیطی، کشاورزان استفاده از پساب را در جهت مقابله با خشک سالی و کم آبی همچنین حفاظت از منابع آبی مفید می دانستند. از نظر کشاورزان استفاده از پساب مسائل بهداشتی نظیر: ایجاد بیماری های عفونی، پوستی و همچنین بوی بد نیز ایجاد کرده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای میزان آگاهی از ارزش غذایی پساب برای گیاه، میزان آگاهی از سلامت محصول تولیدی، میزان ملاقات کارشناسان در سر مزرعه قوی ترین متغیرهای تبیین کننده میزان تمایل کشاورزان به استفاده از پساب در کشاورزی می باشد.